احکام تقليد
4. به چه دليل تقليد واجب است؟
لزوم تقليد يا رجوع به متخصص مسألهاي عقلي است و هركس با اندكي دقت مييابد كه در هر امري ازجمله امور ديني بايد به متخصص و كارشناس آن مراجعه كرد و آيه شريفه «فَاسْأّلُوا اهْلَ الذِّكْرِ اِنْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمُون؛[1] اگر نميدانيد از آگاهان بپرسيد» نيز ارشاد و توجه دادن به همين حكم عقلي است. بلي، فروعات تقليد مثل بقای بر تقليد، تقليد اعلم، شرايط مرجع تقليد و... از مسائل صرفاً تقليدي است.
5. تقليد را رجوع جاهل به عالم تعريف كردهاند مگر شما مردم را جاهل ميدانيد كه ميگویيد بايد تقليد كنند؟
مقصود از جاهل در اين تعبير جاهل نسبي است؛ يعني كسي كه در مسائل شرعي مجتهد نيست، اگرچه در مسائل ديگر كارشناس شمرده شود يا حتي در مسائل شرعي از آگاهي نسبي برخوردار باشد. همان‌گونه كه رجوع
مجتهدان به ساير متخصصان مثل پزشكان و مهندسان نيز رجوع جاهل به عالم و متخصص شمرده ميشود و اين اصطلاح بار منفي ندارد. هركس ممكن است در رشتهاي كارشناس و در ديگر رشتهها بياطلاع و جاهل باشد.
6. آيا ميتوانيم مسائل نماز و روزه را از مجتهدي و مسائل خمس را از مجتهد ديگر تقليد كنيم؟
درصورتي‌كه احتمال اعلميت يكي از آنها را ندهيد، اشكال ندارد.
7. آيا عدول از مرجع تقليد زنده به مرجع تقليد ديگر جايز است؟
عدول از مرجع تقليد زنده به مجتهد ديگر، بنا بر احتياط واجب، جايز نيست؛ مگر آنكه مرجع دوم از مرجع اول اعلم باشد.
8. آيا ميتوان در يك مسأله به رساله چندين مجتهد، رجوع و بهترين را انتخاب كرد؟
در مسائلي كه مرجع تقليد اعلم فتوا داشته باشد، نميتوان به غير اعلم رجوع كرد. البته توجه داريد كه انتخاب بهترين نظر در بين آرای متخصصان يك علم بدون تخصص در آن علم ممكن نيست.
9. تاكنون از كسي تقليد نميكردهام آيا ميتوانم از
مرجعي كه از دنيا رفته است تقليد كنم؟ درباره اعمال گذشته چه بايد كرد؟
تقليد ابتدايي از ميت جايز نيست. بنابراين، فعلاً وظيفه شما آن است كه تحقيق كنيد و از مرجعي كه اعلم ميدانيد و يا احتمال اعلميت او را ميدهيد، تقليد كنيد. اگر احتمال اعلميت هيچ‌يك از مراجع زنده را هم نميدهيد، ميتوانيد از هركدام تقليد كنيد. درباره اعمال گذشته نيز نظر مرجع تقليدي را كه انتخاب خواهيد كرد، جويا شويد.
10. مقلد يكي از مراجع بودم و پس از فوت او بدون رجوع به مجتهد زنده، به تقليد از او باقي ماندم؛ اكنون چه وظيفهاي دارم؟
بايد به مجتهد زنده اعلم مراجعه كنيد، و مطابق نظر او، در مسأله بقاي بر تقليد از ميت، عمل نمایيد.
11. آيا بزرگ خانواده، ميتواند اعضاي خانواده را به تقليد از مرجع منتخب خود وادار كند ؟
هركس در مسأله تقليد، بايد طبق تكليف شرعي خود عمل كند و اجبار ديگران به تقليد از شخص خاصي، صحيح نيست.
12. حكم كسي كه بدون تحقيق، از مرجع تقليد خانواده تقليد كرده است، چيست؟
اگر با اطمينان به صحت تحقيق خانواده، مرجعي را اعلم تشخيص داده است، مانعي ندارد. در غير اين صورت لازم است پس از تحقيق به مرجع اعلم رجوع كند.
13. تعبيرات «اقوي»، «بعيد نيست» و «ظاهر آن است» كه در رساله توضيحالمسائل آمدهاند، چه تفاوتي با هم دارند؟
اگرچه تعابير مذكور ازنظر فقهي بيانگر تفاوتهايي در ادلّه مسئله است، اما براي مقلد، حكم فتوا را دارد و بايد مطابق آن عمل نمايد.
[1]. نحل، 43؛ انبياء، 7.